Verhofstadt 2.0

Posted: 29/08/2011 in column
Tags:column, politiek

Dat macht een corrumperend effect heeft op idealen is bekend. Daar hoef je geen Machiavelli voor te lezen. Je hoeft ook niet naar Zuid Amerika om iemand te zien veranderen van een revolutionaire strijder voor het volk in een zelfverrijkende nihilist. Iemand heeft idealen, krijgt eindelijk de macht om die idealen te verwezenlijken, maar merkt dan dat je iets van die idealen moet inleveren om je macht te behouden. Denk bijvoorbeeld aan de liberale premier die vanwege de broodnodige xenofobe en chistenfundamentalistische gedoogsteun ineens aan godsdienstvrijheid en winkeltijden begint te morrelen.

Is die weg eenmaal ingeslagen, dan blijkt het verkwanselen van idealen ook nog eens erg lucratief. Het is als linkse vakbondsman makkelijk trappen tegen het grootkapitaal zolang dat toch buiten je eigen bereik ligt, maar als het je ineens bij elke borrel op de schouder tikt met een interessant voorstel ligt dat toch anders. En dus zit ook Wim Kok nu tot zijn nek in de commissariaten. Daar is niets vreemds aan; het is de natuur.

Hier in de Lage Landen kennen we echter ook het omgekeerde fenomeen: een premier die tot zijn laatste dag in het torentje nooit betrapt kon worden op enig normbesef ontpopt zich daarna ineens als filantroop en mensenrechtenactivist.

We kennen natuurlijk allemaal het voorbeeld van Van Agt. Bedekte als premier alles wat bondgenoot Israël uitvrat met de mantel der christelijke liefde. Maar na zijn premierschap schopte hij alle heilige huisjes omver in zijn strijd voor de Palestijnse zaak.

En sinds zondag is daar ook Guy Verhofstadt. Jarenlang stond hij in België symbool voor de snoeiharde neoliberale lijn, die hem de bijnaam “Baby-Thatcher” opleverde. Daarnaast deed hij uitspraken over de islam die Filip Dewinter het schaamrood op de kaken bezorgden.

Maar hij was de regering nog niet uit of hij sprong op de bres voor arme Rwandezen, en sinds de crisis waakt hij over onze pensioencentjes. Wie hem zag in Zomergasten vergat al snel dat hier de fractievoorzitter van de Europese liberalen aan het woord was. Als een waar socialist pleitte hij voor sterke controle op de Europese markt. Hij trok fel van leer tegen hebzuchtige bankiers, populistische politici en xenofobie. Vol vuur verdedigde hij de multiculturele samenleving en haalde hard uit naar het Romabeleid van Sarkozy en de ommezwaai van Merkel.

Geconfronteerd met eerdere uitspraken gaf hij toe dat hij destijds gezwicht was voor effectbejag en verbond daar een aantal wijze lessen aan: Politici moeten niet volgen, maar leiden. Wie zwicht voor populisme en klakkeloos de waan van de dag volgt, helpt alleen de echte populisten in het zadel. En: politiek gebaseerd op één dominante identiteit die anderen ondergeschikt of minderwaardig maakt, eindigt in de gaskamers.

Ferme uitspraken. Maar waarom komen dit soort inzichten toch altijd pas als het te laat is? Ik hoop dat Rutte zondag heeft gekeken.